مفهوم واژه «سلام» در زیارتنامه ها

واژه «سلام» در فرهنگ لغت به معنای «درود» و «بدرود» است و در ابتدا و انتهای کلام استعمال می‌شود و در زبان فارسی فقط به معنای «درود» بوده و در آغاز کلام استفاده می‌گردد. «جمله سلامیه» دعایی است بدین معنا:

«تمامی نعمت‌ها و خوبی‌های الهی نصیب شود و همه بدی‌ها و حوادث ناگوار دور گردد».[1]

در زیارت نامه حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام می خوانیم:

« السَّلامُ عَلَىٰ آدَمَ صِفْوَهِ اللهِ »

با توجه به مفاد معنوی«سلام» درمی‌یابیم که این‌کلمه دارای دو دلالت مفهومی می‌باشد:

1. نصیب شدن خوبی‌ها و نعمت‌ها (مفهوم ایجابی)؛

2. دور گردیدن بدی‌ها و تلخ‌کامی‌ها (مفهوم سلبی).

بنابراین «سلام» دعایی کامل است که گوینده و نویسنده با قلبی صمیمی و پر از محبت و با انگیزه تعظیم و تکریم، سلامت و صیانت خداوندی را برای شخص و یا اشخاص مورد نظر درخواست می‌نماید.

اين واژه در قرآن کریم، چهل و دو بار آمده که هشت بار آن در مقام تکریم و تعظیم و ترفیع پیامبران به صورت عام استعمال شده است. مانند:

«وَ سَلٰامٌ‏ عَلَى الْمُرْسَلِينَ‏ وَ الْحَمْدُ لِلهِ رَبِّ الْعٰالَمِينَ»‏ََََََََ‏؛[2]

«و درود خدا بر پیامبران و ستایش خداوند را که پروردگار جهانیان است.»

و به شکل خاص، مانند:

«سَلٰامٌ‏ عَلَیٰ إِبْرٰاهِيمَ‏ كَذٰلِكَ نَجْزِي‏ الْمُحْسِنِينَ»؛[3]

«درود خدا بر ابراهيم و اين‌گونه ما نيکوکاران را پاداش می‌دهيم.»

شایان ذکر است که تحیت و درود بهشتیان به یکدیگر نیز با همین واژه است:

«تَحِيَّتُهُمْ‏ فِيهٰا سَلٰامٌ وَ آخِرُ دَعْوٰاهُمْ أَنِ الْحَمْدُ لِلهِ رَبِّ الْعٰالَمِينَ»؛[4]

«و درود آنان در بهشت به صورت «سلام» است و آخرین درخواست ایشان، ستایش خداوند پروردگار جهانیان است.»

و فرشتگان نیز همین‌گونه به استقبال بهشتیان می‌شتابند:

«وَ الْمَلٰائِكَةُ ‌يَدْخُلُونَ‏ عَلَيْهِمْ مِنْ كُلِّ‌ بٰابٍ سَلٰامٌ‌ عَلَيْكُمْ بِمٰا‌صَبَرْتُمْ‏ فَنِعْمَ عُقْبَی الدّٰارِ»؛[5]

«و فرشتگان بر بهشتیان از هر دری وارد می‌شوند [و به آنان می‌گویند:] درود بر شما به جهت صبری که داشته‌اید و چه خوب سرانجامی ‌داريد.»

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله درباره جایگاه «سلام» فرموده است:

«اَلسَّلٰامُ تَحِيَّةٌ لِمِلَّتِنٰا»؛[6]

«سلام، درود ملّت و امّت ماست.»

این مطلب، بخشی از کتاب #شرح_زیارت_بزرگ_بانوی_کرامت می باشد که در آن شرح زیارتنامه حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام توسط آیت الله غلامعلی صفائی بوشهری تألیف شده است.شما می توانید این کتاب را را از لینک زیر خریداری کنید:

لینک خرید کتاب «شرح زیارت بزرگ بانوی کرامت حضرت فاطمه معصومه علیهاسلام» در سایت کتاب فاطمی

پی نوشت ها:

[1]. ر.ك: العین، ج 7، ص 265؛ مجمع البحرین، ج 6، ص 83؛ مفردات ألفاظ القرآن، ص 421؛ التحقیق، ج 5، ص 191؛ لغت‌نامه دهخدا، ج 9، ص 13710؛ النهایة في غریب الحدیث و الأثر، ج2، ص392؛ المصباح المنیر، ج1، ص286؛باید دانست که «سِلام» به کسر سین به معنای صلح و آشتی است.

[2]. سوره صافّات (37)، آیات: 181 و 182.

[3]. سوره صافّات (37)، آیات: 109_110

[4]. سوره یونس (10)، آیه: 10.

[5]. سوره رعد (13)، آیات: 23 و 24.

[6]. جامع الأخبار، ص 89؛ بحار الأنوار، ج 73، ص 12؛ الجامع الصغير، ج 2، ص 73؛ کنز العمّال، ج 9، ص 114.